Bulimija – telo koje traži moć

Bulimija, telo koje trazi moć kako je definiše feministička psihoterapija, nastaje kao pokušaj otpora internalizovanim zahtevima patrijarhata.

Analiza  i razumevanje roda kao prvog identiteta koji je osoba iskusila zauzima centralno mesto u feminističkoj psihoterapiji. Ženski rod je, ističu feminističke psihoterapeutkinje, u patrijarhatu poistovećen sa nečim manje vrednim što, kada ga žena internalizuje, ima značajne implikacije na odnose sa ljudima i druga znanja o sebi. Otvorena i jasna analiza načina na koji je životno iskustvo i terapeutkinje i klijenta – klijentkinje određeno rodnom ulogom može biti jako oruđe osnaživanja (Brown, 2010) kada je bilo koji problem u pitanju pa i poremećaj ishrane.

Feministička psihoterapija kritikuje psihoanalitičku definiciju poremećaja ishrane kao iracionalnog straha od trudnoće i sopstvene seksualnosti i ukazuje na realističan strah od trudnoće kao simbola zarobljenosti žene u domaćinstvu i jasan znak iskustva sa agresijom i zlostavljanjem u porodici, što su mnoga istraživanja i potvrdila.
Kombinacija društvenih, ekonomskih i psiholoških faktora odgovorna je za izgradnju generacije žena koje osećaju da je jedini način da budu vredne da „uhvate muškarca“. Ženino glavno oružje u trci za muškarcem je njeno telo, pa otud i preopterećenost sopstvenim izgledom.

Feminističke psihoterapeutkinje osporavaju da osobe sa poremećajem ishrane imaju i poremećaj percepcije, tvrdeći da bulimične i anoreksične osobe vide u ogledalu ono što im društveni standardi kažu da treba da bude prisutno a njihov simptom postaje samo bolni pokušaj otpora sa onim resursima kojim (ne)raspolažu. Bulimične žene pokušavaju da ostvare moć putem onih oruđa koje im je društvo obezbedilo – savršenog tela. Poremećaj kod bulimičnih žena se tako tiče samopouzdanja a ne pogrešne percepcije, tvrde feminističke teoretičarke.

Mnoge feminističke psihoterapeutkinje vide DSM dijagnozu kao način da se objektivizuje i patologizuje osoba dok glavni uzrok problema vide u patrijarhatu i porukama koje se tiču neizbežnosti hijerarhijskog sistema, nesposobnosti izvođenja prave društvene promene i nepromenljiovsti rodnih i drugih socijalno konstruisanih uloga i odnosa.

Feministkinje smatraju da određena doza „problematičnog“odnosa prema sopstvneom telu postoji kao dimenzija i u noramalnoj populaciji a mnogobrojna istraživanja ukazuju da je određena forma i stepen zloupotrebe dijeta, vežbanja i ishrane, te opsednutosti sopstvenim izgledom prisutna kod ogromne većine žena.

Feministička analiza treba da vrati klijentkinjama nadu, pomogne da prestanu da sagledavaju sebe kao bespomoćne i uvide i bolje razumeju različite vrste  moći koju poseduju.

Kada je u pitanju tretman bulimije i koraci ka zdravijoj upotrebi moći, feminističke psihoterapeutkinje ukazuju na moć kao sposobnost kontakta sa sopstvenim telom.

Moć je konstruisati svoje telo kao sigurno mesto koje se prihvata takvo kakvo je. To je ono telo nad kojim se ne čini nikakvo nasilje niti mu se nameće jedan određeni model  koji  mora da zadovolji. Moć je biti u kontaktu sa svojim telesnim potrebama za hranom, seksom, odmorom, ugodnošću. Moć  ne mora da podrazumeva očuvane vitalne sposobnosti, odsustvo bolesti ili bola već poziciju prihvatanja, saosećanja i zalaganja za sopstveno telo.

Ono što suparnicima feminističke pozicije deluje malo verovatno je da  istovremeno vide bulimičnu osobu i kao nekog ko protestuje protiv zahteva patrijarhata i kao očajnicu koja ne može sama da uspostavi adekvantu kontrolu nad svojom ishranom i kojoj treba pomoć i optužuju feminističke psihoterapeutkinje da koriste svoje klijentkinje za političke ciljeve.

Feminističke psihoterapeutkinje polaze od postavke da je lično političko i da je društveni odnos prema ženskom telu i ženskom rodu uopšte izvesno jedna od najvažnijih konstitutivnih faktora poremećaja ishrane kod žena, mada se slažu da svakako nije jedini.

Nega kao moć. Feminističke psihoterapeutkinje u tretmanu problema svojih klijenatkinja naglašavaju važnost jednakog poštovanja i usaglašavanja odnosa moći između klijentkinje i terapeutkinje ali i veliku snagu nege i brige.

Prihvatanje i prepoznavanje moći prisustva, nege, brige, svedočenja kao načina delovanja autoriteta  je jedna od ključnih tačaka u razumevanju moći psihoterapeutkinje u feminističkoj psihoterapiji. Na taj način se u isto vreme pruža otpor i razotkriva patrijahalna pozicija koja sva ponašanja okarakterisana kao tipično ženska konstruiše kao oblik slabosti.

Još jedno oruđe za izgradnju moći i samopouzdanja klijentkinje je svest o različitim socijalnim nišama koje svaka osoba zauzima i moći koje im one donose. Svaka žena je tako ne samo privlačno biće, nečija supruga ili devojka već i osoba određenog uzrasta, etničke pripadnosti, klase, nacionalnosti, seksualne orjentacije itd. Na taj način feminističke psihoterapeutkinje se suprotstavljaju ideji unitarnog identiteta karakterističnog za patrijarhat kao glavni uzrok svih mentalnih i drugih problema.

Pročitajte još:

Feminističko savetovanje i psihoterapija

____________________________________

Literatura

1. Brown, L.S (1994):Subversive dialogues:Theory in Feminist Therapy,New York, BasicBooks
2. Brown, L.S.(2010): Feminist Therapy,Washington, American Psychological Association
3. Bordo, S. (2003): Unbearable weight – Feminism, Western culture and the Body,London,University ofCalifornia Press